વકાલત હમેં હી કરની હૈ |

વકાલત હમેં હી કરની હૈ |
લીના મેહેંદળે

મેરે સામાજિક લેખોં કા પહલા આલેખ સંગ્રહ, ‘જનતા કી રાય’ કાફી ચર્ચિત રહા | ઉસીસે તય હુઆ કિ યહ દૂસરા આલેખ સંગ્રહ ભી સંકલિત કિયા જાય | પહલા લેખ ‘હૈ કોઈ વકીલ’ મુંબઈ કે કુખ્યાત અંડરવર્લ્ડ સરગના માયા ડોલસ કે પુલિસ એનકાઊંટર સે સંબંધિત ઔર અન્તિમ લેખ ‘યહ વ્યર્થ ન હો બલિદાન’ રાષ્ટ્રીય મહામાર્ગ કે ભ્રષ્ટાચાર ઉજાગર કરને કે પ્રયાસ મેં જિસને જાન કી બાજી લગાઈ ઉસ સત્યેંદ્ર દુબેસે સંબંધિત | યે સારે લેખ પ્રાય: પિછલી સદી કે અન્તિમ દશક કે હૈં | દોનોં ઘટનાઓં મેં દાઁવ પર લગા હૈ હમારા લોકતંત્ર | પહલે લેખ મે 16 નવંબર, 1991 મે મૈંને સવાલ ઉઠાયા થા કિ લોકતંત્ર કી વકાલત કરને કે લિયે કહાઁ હૈં કોઈ ઉચિત ન્યાયાલય ઔર કહાઁ હૈં ઉચિત વકીલ? ઔર આજ ભી મુઝે લોકતંત્ર કો ન્યાય મિલે યહ ચિન્તા તો હૈ, પર યહ ભી પતા હૈ કિ ઇસકી વકાલત મેં હમેં હી આગે આના હૈ |

ઇસ આલેખ સંગ્રહ મેં ઐસે કઈ મુદ્દે ઉઠાયે હૈં જિનકે લિયે હમેં કિસી ન કિસી મંચ પર વકાલત કરની હૈ | ક્યોંકિ ઉન સભી મુદ્દોં મેં લોકતંત્ર હી દાઁવ પર લગા નજર આતા હૈ - ચાહે વહ હર્ષદ મેહતા યા હવાલા યા ફેયર ગ્રોથ જૈસા આર્થિક કાણ્ડ હો યા રૂપકુંવર કે જલાયે જાને કો સતી સાવિત્રી કે નામસે જોડને કા મામલા હો યા અગસ્ત ક્રાન્તિ દિવસ પર મુંબઈ મેં મહિલા સ્વતંત્રતા સેનાનિયોં પર અપને હી લોકતંત્ર મેં લાઠી બરસાને કા મામલા હો |

લોકતંત્ર કો સુદૃઢ બનાના હૈ તો વિકાસ કાર્યક્રમોં કી ભી ઉતની હી આવશ્યકતા હૈ જિતની - કાનૂની હતબલતા કો સંભાલને કી ઔર કુરીતિયોં પર પ્રહાર કરને કી | વિકાસ કાર્યક્રમોં મેં નએ ઔર વિવિધ પર્યાય ભી ઢઁૂઢને હોંગે | મસલન ક્યા બડે બાંધ હી વિકાસ હૈં યા છોટે બાઁધોકા પર્યાય ભી હૈ? ક્યા ઍલોપથી હી સ્વાસ્થ્ય - સુરક્ષા દે સકતા હૈ યા આયુર્વેદ, ઔર નિસર્ગ-ઉપચાર કી પ્રણાલિયોં કા પર્યાય ભી હમેં ચાહિયે? ક્યા હમેં મહિલાઓં કે પ્રતિ અપરાધ રોકને હૈં યા સ્ત્રી-ભ્રૂણ હત્યા કો હી ઇસકા સમાધાન માન લેં ઔર સારી સ્ત્રિયોં કો હી સમાપ્ત કર દેં? ઇસી પ્રકાર ગરીબ, શોષિત, દલિતોં કે લિયે આરક્ષણ નીતી કે મુદ્દે હૈં - ક્યા હમ કરેં જિસસે સામાજિક વિષમતા દૂર હો?

ઐસે હજારોં પ્રશ્ન પડે હૈં | દેશ કે તમામ ન્યાયાલયોં મેં જિતને કેસેસ આજ પડે હૈં શાયદ ઉતને હી પ્રશ્ન પ્રશાસકીય વ્યવસ્થા કો લેકર ભી હૈ | લેકિન ન્યાયાલયોં મેં વ્યવસ્થા સંબંધી પ્રશ્ન કમ હી આતે હૈં યા લાયે જા સકતે હૈં | ગરજ તો યહ હૈ કિ હમ સભી કે અંદર એક ન્યાયાલય હો, એક વકીલ હો ઔર ન્યાયોચિત ફૈસલા કરને કા, સંવેદનશીલતા કે સાથ ફૈસલા કરને કા ઔર ઉસ પર અમલ કરને કા જજ્બા ભી હો | ઔર જહાઁ એક ચને સે ભાડ નહી ફૂટે - હમેં એકત્રિત ચર્ચા કર, ટીમ બના કર કામ કરને કા ગુર ભી આના ચાહિયે | યહ ટીમ સ્પિરિટ આયે યહ ભી લોકતંત્ર કી માઁગ હૈ |

યે સારે લેખ વિભિન્ન અખબારોં સે પ્રકાશિત હુએ | અતએવ ઉન સભી અખબારોંકા મૈં ધન્યવાદ કરતી હઁૂૈ | મુંબઈ સે દૈ. હમારા મહાનગર, સાપ્તાહિક રવિવાર, દિલ્લી સે હિંદુસ્તાન ઔર રાષ્ટ્રીય સહારા આદિ અખબારોં મે છપે યે લેખ અપને અપને સમય મેં ચર્ચિત રહે | ઇન્હેં એકત્ર કરને મેં પીસીઆરએ કી મેરી સહકર્મી રીના કા ભારી યોગદાન રહા | આલોકપર્વ પ્રકાશન કે ઉર્મિલાજી ઔર રામગોપાલ શર્મા કા ધન્યવાદ તો હૈ હી | સાથ મેં ઉનકે પુત્ર આલોક કે લિયે શુભાકાંક્ષા ભી હૈ જો એક અચ્છી સૂઝ બૂઝ, લગન ઔર વૈચારિક પરિપક્વતા લેકર પ્રકાશન ક્ષેત્ર મેં ઉતર રહા હૈ | ઇસ પુસ્તક કે તૈયાર હોને મેં ઉસકા તથા ઉનકે ચિત્રકાર રાય કા યોગદાન ભી ઉલ્લેખનીય હૈ |

ચલતે ચલતે એક ઉલ્લેખ કરના ઠીક રહેગા | દેશ કી પાઠક સંસ્કૃતિ ઘટતી જા રહી હૈ ઔર ઇસ પર ચિન્તા વ્યક્ત કી જાતી હૈ | ઇસીકે સાથ પાઠકોં કી રૂચિ ભી બદલ રહી હૈ | ક્યા કેવલ કથા, કવિતા ઔર ઉપન્યાસ હી સાહિત્ય હૈ - યા સમાજ-દર્શન સે જુડે આલેખ ભી સાહિત્ય કી શ્રેણી મેં આતે હૈં? ઇનકી ચર્ચા ઔર વકાલત કે લિયે ભી કોઈ મંચ અવશ્ય ઉપલબ્ધ કરવાના આવશ્યક હૈ | તભી હિન્દી સાહિત્ય અધિક મુખર ઔર પ્રખર હો સકેગા |
લીના મેહેંદળે